Acupunctuur is van oorsprong een onderdeel van de traditionele Chinese geneeskunde en wordt al duizenden jaren toegepast. Ook in Nederland hebben acupunctuurbehandelingen al weer jaren een plek in de gezondheidszorg, met name in wat men noemt de alternatieve gezondheidszorg. In de opvatting van de Nederlandse Artsen Acupunctuur Vereniging ( NAAV) is acupunctuur echter geen alternatief, maar een aanvulling op de reguliere geneeskunde, het voegt iets toe. Acupunctuur kan de natuurlijke weerstand vergroten en daardoor ziektes voorkomen. Met acupunctuur kunnen klachten verlicht worden en bepaalde ziektes kunnen hiermee worden genezen. Acupunctuur beïnvloedt de energiehuishouding en zet het lichaam aan tot zelfregulatie.

De reguliere geneeskunde gebruikt veelal medicijnen om een ziekte te behandelen of symptomen te bestrijden.
Op zich is dat zeer aanvaardbaar omdat hiermee de patiënt beter kan functioneren. Dit is vooral het geval in acute situaties en dan kan de reguliere geneeskunde prevaleren boven de complementaire methodieken.

Maar bij chronische ziekten kunnen de bijwerkingen van de chemische behandelingen een grote rol gaan spelen. Bij acupunctuur is er geen nadelig effect van deze bijwerking van medicijnen. Acupunctuur beïnvloedt de energiestromen in het lichaam. Door het zetten van naalden op bepaalde punten wordt het lichaam geactiveerd om de balans in de energie huishouding te herstellen.

Hoe werkt acupunctuur
Volgens de filosofie van de Traditionele Chinese Geneeskunde (= traditional chinese medicine= TCM) krijgt ieder mens bij de geboorte een hoeveelheid energie mee. Die energie is nodig om te kunnen leven en actief te zijn.

De energie stroomt door het lichaam langs kanalen, meridianen genoemd. Deze kanalen zijn met elkaar verbonden en eveneens met de organen en de geest. Ze vormen als het ware een web in het lichaam. Als de energiestroom verstoord wordt, ontstaan er ziektes. Die verstoring in de energetische huishouding kan optreden door invloeden van buiten af (b.v. virussen,wind, kou, hitte, vochtigheid), door trauma's of overbelasting of door te hevige emoties ( verlies van een geliefd persoon, angsten) of grote zorgen. Door bepaalde punten op de meridianen te prikken met naalden kan de energie weer stromen en kan de balans zich weer herstellen.

In principe zijn veel ziektes met acupunctuur te behandelen, in het bijzonder chronische aandoeningen, ziektes waarvoor geen oorzaak te vinden is en verschillende soorten van pijn. Ook is pijn bij ingrepen als operaties, bevallingen, hiermee goed te begeleiden. Maar niet in alle gevallen kan acupunctuur de eerste keus zijn.

Naast het onderzoek volgens de TCM - methode moet de patiënt eerst regulier zijn onderzocht zijn voordat aan de behandeling kan worden begonnen. Het uitgangspunt is, dat de reguliere geneeskunde en acupunctuur elkaar aanvullen. De keuze van de punten, die men prikt, wordt vastgesteld op grond van het verhaal van de patiënt, door het voelen van de pols, en verder via metingen met elektrische meetapparatuur.

Als de keuze van de punten, die geprikt moeten worden, gemaakt is, worden de naalden erin gestoken. Dit kan gevoelig en soms ook pijnlijk zijn. De naalden blijven ongeveer 20 minuten zitten en worden er daarna uitgehaald en weggegooid. In Nederland gebruikt men steriele wegwerpnaalden, zodat er geen kans is op het overdragen van infecties. Op het moment dat de naalden erin zijn kan er een zwaar gevoel optreden of tintelingen of kan er zelfs een gevoel van stroming waargenomen worden. Na de behandeling kunnen de geprikte punten ook nog een branderig en tintelend gevoel geven. Soms zijn er blokkades in het lichaam die de werking van acupunctuur negatief beïnvloeden.

Dit zijn focale storingen of haarden, die er voor zorgen, dat het zelfherstellend vermogen van het lichaam niet op gang komt en het positieve effect van de behandeling uitblijft. Dit kunnen bv. dode tanden en kiezen, tonsillen in de keel en een sluimerende blindedarmontsteking zijn.

Men zegt wel eens, dat suggestie bij deze geneeskunde een grote rol speelt, het z.g. placebo-effect. Onderzoeken laten echter zien, dat het succespercentage hiervoor te groot is. Maar acupunctuur blijkt ook effectief te zijn in de diergeneeskunde, waar suggestie geen rol kan spelen. Ook kleine kinderen reageren vaak erg goed op acupunctuur behandelingen. Dit laatste komt mede, omdat de afvalstoffen vanuit het milieu bij hen nog niet de tijd hebben gehad zich op te hopen in het bindweefsel. Zij reageren dan ook heel zuiver op het prikken.

Contra indicaties
Eigenlijk bestaat er slechts één contra-indicatie voor acupunctuur namelijk zwangerschap; het gebruik van een aantal punten is streng verboden tijdens deze periode, aangezien dit abortus te weeg kan brengen.
Verder zijn er relatieve contra-indicaties zoals het plaatsen van naalden in de aangedane gebieden bij de Sudeckse dystrofie; na zware lichamelijke arbeid, uitputting of honger; en bij angst voor de behandeling; Langdurig cortisonengebruik zoals prednison bij astma patiënten kan acupunctuur ineffectief maken omdat het reactiepatroon van de patiënt wordt geblokkeerd.

Wat gebruikt men om de acupunctuurpunten te beïnvloeden De naalden, die gebruikt worden om te prikken zijn verschillend van dikte en lengte. Afhankelijk van de plek, waar geprikt wordt, kiest men een naald van bepaalde dikte en lengte. Soms worden verblijfsnaalden gebruikt, vooral bij de ooracupunctuur. Deze kunnen langere tijd blijven zitten. Er zijn driehoekige naalden, die toegepast worden om een lichte bloeding te veroorzaken. Korte naaldjes, op een hamerkopje geplaatst, worden gebruikt voor oppervlakkige huidbehandeling. De naalden zijn meestal van staal, maar soms worden zilveren of gouden naalden gebruikt.